De ontwikkeling van de pyjama

Van Romeinse tunieken naar poppenkleren: de evolutie van pyjama’s.

Vandaag de dag slaapt zo’n 56% van de wereld in een pyjama, of iets dat daar op lijkt. Het concept van slaapkleren is al eeuwenoud en is zelfs terug te halen naar de tijd dat de mens nog in grotten leefde. Toen stalen de Neanderthalervrouwen iedere ochtend de Mammoet-bontjassen van hun wederhelften, omdat ze het zo koud hadden.

Maar we kunnen de oude Romeinen bedanken voor het uitvinden van het ‘eerste’ slaapshirt. Van hieruit is de klederdracht zachter en dunner geworden, steeds beter geschikt om echt lekker in te slapen.

Slaapkleding in Rome

De meest gebruikelijke kleding in het oude Rome, dat van 753 voor christus tot 1453 liep, was de tuniek. Gedragen door mannen, vrouwen, rijk en arm, slaven en vrije mensen. Het was het ‘basic shirt’ van die tijd, alhoewel een stukje langer; tot de knie voor de mannen, tot de enkel voor de vrouwen.

Romeinen sliepen doorgaans in de kleding die ze overdag ook droegen. Dit leidt onderzoekers naar de conclusie dat ze in die tijd waarschijnlijk te kampen hadden met zaken als acné, door het vele contact van de huid met de bezwete lappen stof. De gedragen tunieken waren gemaakt van Egyptische linnen, en koel genoeg om in de zomer te dragen. Als het koud werd in de winter, droeg men simpelweg twee en soms zelfs drie tunieken tegelijkertijd, om zich te weren tegen de bijtende kou.

Inspiratie uit het zuiden van Azië

Het woord ‘pyjama’ komt oorspronkelijk van het Perzische ‘pajama’. Vertaalt naar het Engels betekent het zoiets als beenbekleding, hetgeen verwijst naar losse broeken die bij de heupen werd vastgemaakt met touwen of riem-achtige constructies.

Net zoals het ging met Harry Potter, en Idris Elba, dankt de pyjama haar wereldwijde populariteit aan de Britten. In de 17e eeuw werd de pyjama in Engeland als ‘lounging attire’ gebruikt, dus kleding om in te relaxen. Daarna werd het gebruik van pyjama’s langzamerhand steeds gebruikelijker binnen, en buiten Europa.

De introductie van kant

In de jaren 1850 nam het gebruik van kanten stoffen voor de fabricage van vrouwenpyjama’s sterk toe. In die tijd werd kant nog beschouwd als ‘te sexy’. Dit kwam ook mede door het ontwerp van de vrouwenpyjama’s: zeer lage halslijnen, doorzichtige stof en soms wel erg kort afgesneden bij de benen.

Mannenpyjama’s werden voorzien van stevige knopen aan de voorkant, voornamelijk bij de borst en de nek. Er wordt wel eens beweerd dat dit bewust werd gedaan, zodat het consumeren van het huwelijk voor pasgetrouwde stellen werd bemoeilijkt. Dit met het oog op armoede en ziektes, problemen die werden vergroot door het krijgen van een groot aantal kinderen.

Geboorte van de moderne pyjama

Rond het jaar 1860 werd de eerste versie van de ‘moderne’ pyjama geïntroduceerd, een combinatie van een nachtjapon en een broek. In deze eeuw werd tevens de ‘blanket sleeper’ bedacht, iets dat vandaag de dag nog steeds populair is, met name bij vrouwen. Dit is een kleed dat zich tot aan de tenen laat trekken, en zo het volledige lichaam in één keer bedekt. Doctor Denton Sleeping Mills was het eerste bedrijf dat deze ‘blanket sleepers’ in productie nam. Opvallend genoeg produceerden zij de deken wel met een handige flap aan de achterzijde, die met een knoop los en vast te maken was.

Pyjama’s gaan high class

Rond het jaar 1920 begonnen de mannen hun traditionele slaapkleding te vervangen met speciaal voor het slapen ontwikkelde pyjama’s. In die tijd werd de kleding voornamelijk gemaakt van zijde en katoen, en waren voorzien van veel knopen. In de mode waren dunne strepen die over de stof getrokken waren, die de drager tegelijkertijd voorzagen van een verhoogde status. Dit gegeven is zelfs vereeuwigd in de schilderijen van Norman Rockwell. Op deze schilderijen zijn mannen te zien die aan het relaxen zijn in hun pyjama’s, in de veilige omgeving van het eigen huis. Vaak droegen zij over hun pyjama nog een zijden badjas, om het plaatje helemaal compleet te maken.

Rond dezelfde tijd introduceerde Coco Chanel een eigen lijn van pyjama’s, toegespitst op de wat rijkere clientèle. Deze kleding was bijna volledig gemaakt van zijde, en werd mede door de prijs al snel gezien als een statusitem van onbetwiste kwaliteit.

Poppenkleding als pyjama

Rond het jaar 1940, toen mannen nog steeds flanellen pyjama’s droegen, gingen vrouwen de zogeheten ‘baby doll’ pyjama’s dragen. Deze jurkachtige pyjama’s hadden geen mouwen, en veel franje bij de hals en aan de onderzijde. Rond het jaar 1960 was dit de standaard stijl voor veel vrouwen. Het word een baby-doll pyjama genoemd omdat de inspiratie voor het ontwerp komt van een pop die dezelfde kleding droeg.

Pyjama’s krijgen politieke lading

In de jaren ’70 kregen de pyjama’s plots een politiek statement mee. Veel globaal georiënteerde mensen droegen pyjama’s in stijlen gebaseerd op die uit China, Indië en andere landen die toentertijd veel in het nieuws waren.

Tegenwoordig is de status van een pyjama volledig losgelaten. Iedereen is vrij om te kiezen wat hij of zij tijdens de avonduren aantrekt. Ook valt er te zien dat een pyjama zich niet enkel meer beperkt tot de slaapkamer, maar dat men er bijvoorbeeld ook gewoon boodschappen in gaat doen. Ook kiezen steeds meer mensen er voor om naakt te slapen. Dit ervaart men als prettiger, en schijnt op langere termijn ook gezonder te zijn. Ook geven personen aan die zonder pyjama slapen sneller in te slapen, en vervolgens dieper slapen.